نقشه‌برداری یکی از بنیادی‌ترین و در عین حال کمتر دیده‌شده‌ترین علوم مهندسی است؛ دانشی که بدون آن ساخت شهرها، جاده‌ها، سدها و حتی کوچک‌ترین پروژه‌های عمرانی ممکن نبود. مهندسان نقشه‌بردار با دقت و تلاش شبانه‌روزی، مسیر توسعه و آبادانی کشور را هموار می‌کنند.
هر سال ۱۳ شهریور به پاس بزرگداشت دانشمند بزرگ ایرانی، ابوریحان بیرونی، به عنوان روز نقشه‌برداری گرامی داشته می‌شود. همچنین طبق مصوبه جدید، ۷ خرداد نیز به عنوان روز ملی نقشه‌برداری در تقویم رسمی کشور ثبت شده است. این روز فرصتی است تا قدردان زحمات همه مهندسانی باشیم که با دقت میلی‌متری خود، مسیر پیشرفت را برای جامعه ترسیم می‌کنند.
جدول تاریخ‌های مهم روز نقشه‌برداری
| مناسبت | تاریخ شمسی | تاریخ میلادی | توضیح |
|---|---|---|---|
| زادروز ابوریحان بیرونی – روز سنتی نقشه‌برداری | ۱۳ شهریور | ۴ سپتامبر | سال‌ها به صورت غیررسمی توسط جامعه مهندسان گرامی داشته می‌شود. |
| روز ملی نقشه‌برداری (ثبت رسمی) | ۷ خرداد | ۲۸ مه | سالروز تأسیس سازمان نقشه‌برداری کشور، از سال ۱۴۰۴ در تقویم رسمی درج شده است. |
| روز جهانی نقشه‌برداری | ۲۱ مارس | ۱ فروردین | توسط مجامع بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و در کشورهای مختلف گرامی داشته می‌شود. |
روز نقشه‌برداری چه روزی است و چرا نام‌گذاری شد؟
روز نقشه‌برداری در ایران همواره با نام و یاد ابوریحان بیرونی گره خورده است؛ دانشمند بزرگ ایرانی که در قرن چهارم هجری با پژوهش‌های بی‌نظیر خود در ریاضیات، نجوم و علوم زمین‌شناسی، گام‌های بزرگی در شناخت جهان برداشت. ۱۳ شهریور که زادروز ابوریحان بیرونی است، سال‌ها به صورت غیررسمی در میان جامعه مهندسان به عنوان روز نقشه‌بردار گرامی داشته می‌شد. دلیل این انتخاب، نقش پررنگ بیرونی در محاسبات جغرافیایی و پایه‌گذاری روش‌هایی است که اساس علم نقشه‌برداری مدرن را شکل داده است.
در ادامه تلاش‌های صنفی و تخصصی، این روز به عنوان نمادی برای تقدیر از تلاش‌های مهندسان نقشه‌بردار شناخته شد. جامعه مهندسی کشور هر ساله در این تاریخ با برگزاری مراسم و انتشار پیام‌های تبریک، جایگاه این حرفه ارزشمند را یادآوری می‌کرد.
تغییرات رسمی و ثبت در تقویم ملی
اگرچه سال‌ها ۱۳ شهریور به عنوان روز نقشه‌برداری در میان جامعه مهندسان شناخته می‌شد، اما تلاش‌ها برای ثبت رسمی این تاریخ در تقویم ملی با موانعی روبه‌رو شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلیل گستردگی حوزه‌های فعالیت ابوریحان بیرونی و تعدد مناسبت‌هایی که می‌توانستند به نام او ثبت شوند، با درج این روز در تقویم رسمی مخالفت کرد.
سرانجام پس از سال‌ها پیگیری، در سال ۱۴۰۳ هجری شمسی مصوبه‌ای تصویب شد که طبق آن، ۷ خرداد – همزمان با سالروز تأسیس سازمان نقشه‌برداری کشور – به عنوان روز ملی نقشه‌برداری در تقویم رسمی ایران ثبت شود. این تغییر از سال ۱۴۰۴ اجرایی گردید و از آن پس این تاریخ به صورت رسمی به عنوان روز نقشه‌بردار شناخته می‌شود.
با وجود این، بسیاری از فعالان و مهندسان همچنان ۱۳ شهریور را نیز به پاس گرامی‌داشت زادروز ابوریحان بیرونی جشن می‌گیرند. به همین دلیل، می‌توان گفت امروز در ایران هر دو تاریخ – ۱۳ شهریور به شکل سنتی و ۷ خرداد به شکل رسمی – جایگاه ویژه‌ای در میان جامعه نقشه‌برداری دارند.
نگاه بین‌المللی و روز جهانی نقشه‌برداری
علاوه بر روز ملی، جامعه جهانی نیز برای تقدیر از نقش مهندسان نقشه‌بردار روزی را در تقویم خود ثبت کرده است. ۲۱ مارس (اول فروردین) به عنوان روز جهانی نقشه‌برداری توسط مجامع بین‌المللی همچون شورای نقشه‌برداران اروپا و فدراسیون بین‌المللی نقشه‌برداری معرفی شده است.
در بسیاری از کشورها، این روز فرصتی برای برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و معرفی دستاوردهای جدید در حوزه ژئوماتیک و نقشه‌برداری است. مقایسه میان ایران و جهان نشان می‌دهد که اگرچه در ایران تمرکز بر روز ملی (۷ خرداد) و زادروز ابوریحان بیرونی (۱۳ شهریور) است، اما در سطح بین‌المللی نگاه‌ها بیشتر به فناوری‌های نوین و تبادل علمی در این روز معطوف می‌شود.
پیام‌های تبریک روز نقشه‌برداری
در این روز ویژه، بسیاری از همکاران، دوستان و خانواده‌ها به مهندسان نقشه‌بردار پیام‌های تبریک می‌فرستند. در ادامه مجموعه‌ای از متن‌های کوتاه و انگیزشی را می‌بینید که می‌توانید برای تبریک روز نقشه‌برداری استفاده کنید:
-
«برای مهندس نقشه‌بردار هیچ بن‌بستی وجود ندارد؛ او یا راهی خواهد یافت یا راهی خواهد ساخت. روزتان مبارک.»
-
«به مهندسانی که آینده را با دقت میلی‌متری می‌سازند، روز نقشه‌برداری را تبریک می‌گوییم.»
-
«روز مهندس نقشه‌بردار مبارک باد؛ شما معماران نامرئی توسعه هستید.»
-
«نقشه‌برداران تنها اندازه‌گیری نمی‌کنند، آنها آینده‌ای روشن را ترسیم می‌کنند. روزتان مبارک.»
-
«بهترین هدیه به نقشه‌بردار، قدردانی از دقت و زحمات اوست. روز نقشه‌برداری گرامی باد.»
-
«در جهانی پر از پیچیدگی، شما با خطوط دقیق‌تان مسیرها را روشن می‌کنید. تبریک به مناسبت روز نقشه‌بردار.»
-
«به همه نقشه‌بردارانی که زیر آفتاب و باران، زمین را متر به متر اندازه می‌گیرند: خسته نباشید و روزتان مبارک!»
-
«نقشه‌برداران پایه‌گذار همه پروژه‌های بزرگ هستند؛ بدون شما هیچ سازه‌ای قد برافراشته نمی‌شد. روزتان مبارک.»
-
«روز نقشه‌برداری فرصتی است برای یادآوری این حقیقت که آینده کشور بر شانه‌های دقیق شما بنا شده است.»
نگاه ویژه؛ دغدغه‌ها و دل‌نوشته‌ها
گرچه روز نقشه‌برداری فرصتی برای تبریک و جشن است، اما نمی‌توان از مشکلات و دغدغه‌های جامعه مهندسان نقشه‌بردار چشم پوشید. بسیاری از فعالان این حوزه با چالش‌هایی همچون سختی کارهای میدانی در شرایط آب‌وهوایی سخت، دستمزدهای پایین نسبت به اهمیت کار، و حتی مهاجرت همکاران توانمند روبه‌رو هستند. یادآوری این مسائل در کنار تبریک‌ها، فرصتی است تا مسئولان و جامعه بیشتر به ارزش این حرفه توجه کنند و شرایط بهتری برای نقشه‌برداران کشور فراهم شود.
شعر و متن ادبی درباره نقشه‌برداری
برای تنوع و ایجاد فضایی صمیمی، می‌توان از شعر یا متن‌های کوتاه ادبی نیز استفاده کرد:
«می‌سنجند زمین را به ذره‌ذره دقت،
می‌سازند فردا را به خط‌کشی امید،
مهندس نقشه‌بردار، روزت مبارک.»
یا در لحنی طنز و خودمانی:
«نقشه‌بردار یعنی آن‌که زیر آفتاب داغ و باد سرد،
با لبخند می‌گوید: یک میلی‌متر این‌طرف‌تر بایست!»
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
روز نقشه‌برداری فرصتی است تا بار دیگر به ارزش کار مهندسانی بیندیشیم که با دقت و تلاش خود، پایه‌های توسعه و آبادانی را بنا می‌نهند. در ایران، این روز همواره با نام ۱۳ شهریور و یاد ابوریحان بیرونی گرامی داشته شده و از سال ۱۴۰۴ به صورت رسمی در تاریخ ۷ خرداد نیز ثبت گردیده است. در سطح بین‌المللی هم ۲۱ مارس (اول فروردین) به عنوان روز جهانی نقشه‌برداری شناخته می‌شود.
این مناسبت‌ها یادآور آن است که نقشه‌برداران، چه در ایران و چه در جهان، نقشی کلیدی در شکل‌گیری فردا دارند. به همه مهندسان نقشه‌بردار، این روز فرخنده را تبریک می‌گوییم و برایشان موفقیت و سربلندی روزافزون آرزو داریم.
پیام شرکت هیرونگار
به عنوان یک مجموعه فعال در حوزه مهندسی و ژئوماتیک، ما نیز هر سال این روز را در کنار جامعه مهندسان نقشه‌بردار گرامی می‌داریم. باور داریم که تلاش و دقت این عزیزان، ستون‌های اصلی پیشرفت پروژه‌های عمرانی، شهری و ملی را شکل می‌دهد. افتخار می‌کنیم که همراه با نقشه‌برداران کشور، آینده‌ای دقیق‌تر، ایمن‌تر و روشن‌تر را ترسیم می‌کنیم.
